Άνγκελα Μέρκελ: Η ισχυρότερη γυναίκα της Ευρώπης

Από τον Παναγιώτη Χριστόπουλο

Το 2011 έγινε περισσότερο από σαφές ότι το μέλλον του ευρώ κρέμεται από τις αποφάσεις κυρίως ενός ανθρώπου. Η καγκελάριος της Γερμανίας έχει αποδείξει με την ως τώρα ζωή και καριέρα της ότι σπάνια υποπίπτει σε σφάλματα.

Για πόσο όμως ακόμη θα διατηρεί το αλάθητο;

Επιχειρώντας να σκιαγραφήσει κανείς το πορτρέτο της ισχυρότερης γυναίκας στην Ευρώπη (και στον κόσμο –ας μην είμαστε φειδωλοί), δεν μπορεί παρά να ξεκινήσει από τα ήδη γνωστά, αλλά τόσο εντυπωσιακά: Η Άνγκελα Μέρκελ είναι η πρώτη γυναίκα καγκελάριος της Γερμανίας. Είναι η νεότερη καγκελάριος μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και βεβαίως είναι η πρώτη καγκελάριος που ξεκίνησε την πολιτική της καριέρα στην Ανατολική Γερμανία.

Με μια κουβέντα: Μια νεαρή (για την πολιτική) γυναίκα με φτωχή ανατροφή διοικεί την πλουσιότερη χώρα της Ευρώπης και, μαζί της, ορίζει την τύχη ολόκληρης της Ευρωζώνης, ειδικά σ’ αυτήν την οριακή περίοδο μέσα στον τυφώνα της κρίσης χρέους. 

Θα περίμενε κανείς να ξεδιπλώνονταν κάποια κόμπλεξ μετά την ανάληψη της καγκελαρίας το 2005. Οι περισσότεροι αναλυτές δεν τής έδιναν παρά μερικούς μήνες ζωής σ’ αυτήν την θέση. Γυναίκα, νεαρή, από την Ανατολική Γερμανία και την ίδια ώρα κάπως βαρετή και σίγουρα χωρίς κανένα στυλ, μια «επαρχιώτισσα» στην Μπούντενσταγκ, έμοιαζε σαν πρόβατο που όδευε προς τα σφαγεία.

Η Άνγκελα Μέρκελ σε παλαιότερη φωτογραφία

Αλλά θυμηθείτε ότι μιλάμε για την Γερμανία. Την πιο σοβαρή, υπεύθυνη, εργατική χώρα στον πλανήτη Γη. Εκεί όπου γυναίκα δεν σημαίνει «Μπάρμπι», νεαρή δεν σημαίνει «χαζή», φτωχή δεν σημαίνει «ανίκανη» -για να αραδιάσουμε μερικά μόνο από τα κλισέ που θα ακούγονταν εδώ. Η Άνγκελα Μέρκελ είχε φθάσει με την αξία της στην ηγεσία του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος και με τη αξία της όχι μόνο θα διατηρούσε την καγκελαρία, αλλά θα εκλεγόταν για δεύτερη φορά το 2009.

Με την αξία της και με μια σημαντική βοήθεια από την τύχη. Βέβαια, τύχη στην πολιτική σημαίνει σωστή όσφρηση των συνθηκών. Και η Άνγκελα Μέρκελ βρισκόταν πάντοτε στο σωστό σημείο. Την ώρα που έπρεπε στον τόπο που έπρεπε, στο πλευρό αυτού που έπρεπε. Η τύχη βοηθούσε μέχρι εκεί –μετά ήταν οι ικανότητές της, αυτές που οι Γερμανοί εκτιμούν τόσο πολύ, δίνοντάς της υψηλά ποσοστά δημοφιλίας ακόμη και σε μια τόσο δύσκολη περίοδο. Αλλά ας τα πάρουμε από την αρχή.

Μεγαλώνοντας στην Ανατολική Γερμανία

Κόρη Λουθηρανού πάστορα, γεννημένη στο Αμβούργο το 1954, η Άνγκελα Ντοροτέα Κάσνερ μετακόμισε πολύ νωρίς στη ζωή της στην Ανατολική Γερμανία, στο Τέμπλιν, μια πόλη που βρίσκεται 50 χιλιόμετρα βόρεια από το Βερολίνο, καθώς ο πατέρας της ανέλαβε μια εκκλησία εκεί. Η μητέρα της ήταν καθηγήτρια Αγγλικών και Λατινικών και μέλος του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος.

Η Άνγκελα Μέρκελ σε παλαιότερη φωτογραφία δείχνοντας ανέμελη

Η φύση της δουλειάς των γονιών της και το γεγονός ότι κατάγονταν από την Δυτική Γερμανία, όπου μπορούσαν συχνά να ταξιδεύουν για να βλέπουν συγγενείς και φίλους και να επιστρέφουν με δώρα που ήταν πολύτιμα στην ανατολική πλευρά, σήμαινε ότι η Άνγκελα και τα δύο μικρότερα αδέλφια της δεν έζησαν ποτέ σε συνθήκες πραγματικής φτώχειας, ούτε απεκόπησαν εντελώς από τα τεκταινόμενα στην Δύση. Από το 1973 ως το 1978 σπούδασε Φυσική και Χημεία στη Λειψία, όπου και συνέβησαν δύο ακόμη πολύ σημαντικά γεγονότα:

Κατ’ αρχάς, επηρεασμένη και από την μητέρα της, άρχισε να μετέχει στα κοινά, μέσω της «Ελεύθερης Γερμανικής Νεολαίας» (ένα σοσιαλιστικό φοιτητικό κίνημα). Και κατά δεύτερον, γνώρισε τον Ούλριχ Μέρκελ.Παντρεύτηκαν το ’77, χώρισαν το ’82, αλλά το όνομά του το κρατάει μέχρι σήμερα και με αυτό ορίζει τις τύχες της Ευρώπης, μολονότι έχει ξαναπαντρευτεί.

Η Άνγκελά Μέρκελ τότε και τώρα

Την απόφαση να αφήσει την επιστήμη και να ασχοληθεί με την πολιτική την πήρε στα 35 της. Ήταν το 1989 και μπορεί κανείς εύκολα να καταλάβει γιατί την ευνόησε τόσο η τύχη. Με το που έπεσε το Τείχος του Βερολίνου η ανάγκη της ενωμένης Γερμανίας για φρέσκα πρόσωπα από τα ανατολικά έριξε μπόλικο φως στην κυβερνητική εκπρόσωπο της μεταβατικής (μέχρι να ρυθμισθούν όλες οι λεπτομέρειες της ένωσης) κυβέρνησης της Ανατολικής Γερμανίας. Το κόμμα στο οποίο μετείχε δεν ήταν σοσιαλιστικό. Έτσι κι αλλιώς ακόμη και στην «Ελεύθερη Γερμανική Νεολαία», η Μέρκελ είχε πιο δεξιές ιδέες, απλά ήταν αδύνατον να της εκφράσει απρόσκοπτα, λόγω του καθεστώτος. Το νέο της κόμμα σύντομα ενώθηκε με τους Χριστιανοδημοκράτες, η Μέρκελ εξελέγη στην Βουλή και ο Χέλμουτ Κολ έγινε ο μέντοράς της, ορίζοντάς τη μάλιστα Υπουργό Νεότητας και Γυναικών.

Μια γυναίκα στη εξουσία

Η τόσο γρήγορη ανέλιξή της θα έμοιαζε απολύτως λογική αν η Άνγκελα Μέρκελ ήταν μια ευειδής, καλλίπυγος νεαρή που θα συμβόλιζε την φρεσκάδα που φέρνει η Ανατολή στη νέα Γερμανία. Αλλά είπαμε, σ’ αυτήν την χώρα δεν ψηφίζουν με βάση το λουκ, το ντύσιμο, τις τηλεοπτικές εμφανίσεις. Κι έτσι η παχουλή, πλην εργατική, ασχημούλα, πλην αποφασισμένη Άνγκελα άφηνε πίσω της τα στερεότυπα που έχουμε εμείς περί γυναικών πολιτικών και αποδεικνυόταν πιο δυνατή κι από τους άντρες συναδέλφους της. Και η πορεία συνεχίστηκε ακριβώς έτσι:

Το 1994 ανέλαβε το Υπουργείο Περιβάλλοντος, όπου μεγαλούργησε και το όνομά της άρχισε να συζητιέται για το μέλλον του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος. Και η ευκαιρία δεν άργησε να τής δοθεί. Το 1999 ο Χέλμουτ Κολ ενεπλάκη σε ένα οικονομικό σκάνδαλο και εκείνη ζήτησε την παραίτησή του. Πολλοί την κατηγόρησαν για οπορτουνισμό, την είπαν αδίστακτη, άλλοι την χλεύασαν για το ανόητο ρίσκο που έπαιρνε. Αποδείχθηκε για μία ακόμη φορά, όμως, ότι η Μέρκελ έλεγε το απλό, το λογικό, αυτό που ήθελε ο λαός –και το είχε κάνει την κατάλληλη στιγμή, όταν οι συνθήκες δεν την εξέθεταν. Ένα χρόνο μετά ήταν η νέα ηγέτις του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος.

 Με τον σύζυγό της Γιοακίμ Σάουερ και το ζεύγος Ομπάμα

Είχε ήδη παντρευτεί τον Γιοακίμ Σάουερ. Το έκανε σχεδόν με το ζόρι, για να μην διακινδυνέψει την πολιτική της καριέρα. Είχαν μια μακρόχρονη σχέση και τα μέλη του κόμματος την έπεισαν ότι δεν είναι δυνατόν σε μια παράταξη που το μισό του ονόματός της αποτελείται από το «Χριστιανό-» να ελπίζει πως θα αναλάβει την ηγεσία συζώντας με κάποιον χωρισμένο, όντας κι εκείνη χωρισμένη.

Ο Σάουερ έκτοτε είναι απλώς ένας κομπάρσος δίπλα της. Δεν πήρε ποτέ το όνομά του –άλλωστε με το «Μέρκελ» είχε γίνει τοσο δημοφιλής στους Γερμανούς, δεν τον εμφανίζει ποτέ σε επίσημες δεξιώσεις (κάνουν παρέα μόνο όταν πάνε στην Όπερα ή για διακοπές, όλο και πιο σπάνια πια, δηλαδή...), δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφισβήτησης για το ποιος πραγματικά είναι ο «άνδρας». (Αν και, σύμφωνα με δήλωσή της, στο σπίτι ακόμη ψήνει γλυκά και ράβει κουμπιά η ίδια).

Το μπέρδεμα με την Ελλάδα

Τα υπόλοιπα είναι ιστορία. Στην θητεία της ως καγκελάριου μείωσε αισθητά την ανεργία, αντιμετώπισε με μαεστρία την πρώτη κρίση του 2008, φέρνοντας την Γερμανία σε νέους ρυθμούς ανάπτυξης νωρίτερα απ’ οποιοδήποτε άλλο κράτος, αύξησε τις εξαγωγές των γερμανικών προϊόντων. Και όλα αυτά, συγκατοικώντας στην εξουσία με κόμματα διαφορετικών πεποιθήσεων.

Πολλοί την κατηγόρησαν για μια στροφή προς τα αριστερά, αλλά η αλήθεια είναι ότι η Μέρκελ απλά έμαθε να είναι καλή και στο πολιτικό σκάκι. Παραμέρισε όσο μπορούσε τις νεοφιλελεύθερες απόψεις της για να διατηρήσει την κυβέρνησή της σε συνοχή και φρόντιζε να κάνει μικρές, αλλά καίριες ενέσεις της δικής της πολιτικής εκεί που έπρεπε. Μικρά, λογικά, ορθά βήματα. Είναι μια πραγματίστρια πολιτικός.

Και μετά ήλθε η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία (και στη συνέχεια η Ισπανία και η Ιταλία), για να ανακατέψουν για τα καλά τις στρατηγικές, τους προβληματισμούς, τις προθέσεις της. Η τύχη, βέβαια, τα έφερε στην δεύτερη πιο σημαντική δύναμη της Ευρωζώνης να βρίσκεται ένας πολιτικός με τον οποίον μπορεί να συνεννοηθεί.

Στο εξώφυλλο του Time, τον Ιανουάριο του 2010

Ο Νικολά Σαρκοζί μπορεί να έλκεται από την εικόνα του και να δουλεύει γι’ αυτήν ακατάπαυστα, αλλά πέραν αυτής της διαφοράς με την «άχρωμη» Άνγκελα, οι δυο τους έχουν πάρα πολλά κοινά: Είναι εργατικότατοι, αεικίνητοι και εξαιρετικά φιλόδοξοι. Ανέλαβαν το χρέος να βγάλουν την Ευρωζώνη από την κρίση με προθυμία στην αρχή, με την σκέψη στο μέλλον και το πώς θα μείνουν στην Ιστορία ως δύο κορυφαίοι Ευρωπαίοι ηγέτες. Αλλά λογάριαζαν χωρίς τον ξενοδόχο.

Οι λαοί τους ασκούν πλέον τεράστια πίεση. (Η Μέρκελ είναι αυτήν την στιγμή πιο δημοφιλής στην Γαλλία απ’ ότι είναι ο ίδιος της ο Πρόεδρος!). Και, αν ο Σαρκοζί πρέπει να επιλέξει τι θα «κόψει» από το πρόγραμμά του για να προλάβει να αναστηλώσει την εικόνα του στο εσωτερικό της χώρας του, η Μέρκελ έχει μια άλλη έγνοια. Ένα μεγάλο άγχος.

Ως τώρα η τύχη την έφερνε στην κατάλληλη θέση, την κατάλληλη στιγμή κι εκείνη έπαιρνε την κατάλληλη απόφαση. Μήπως όμως τώρα, με τις συνθήκες να την έχουν φέρει για μία ακόμη φορά εκεί που ήθελε, για πρώτη φορά δίστασε να κάνει το βήμα μπροστά; Μια τέτοια εκδοχή μπορεί να μην κοστίσει πολύ στην ίδια, σε μια πραγματίστρια πολιτικό που προσπαθεί να τα κάνει όλα «σωστά». Αλλά όσο καθυστερεί να πάρει την απόφαση, προσπαθώντας να μετρήσει όλες τις παραμέτρους, ίσως κάποια κράτη να οδηγηθούν στην καταστροφή.

ΠΗΓΗ: http://www.newscode.gr