Σπίτια με φυσικά υλικά

Μαζική κατασκευή φθηνών κατοικιών με τη μέθοδο της φυσικής δόμησης και ενεργειακή θωράκισή τους με παθητικά ηλιακά συστήματα που δεν κοστίζουν απολύτως τίποτα είναι η πρωτότυπη πρόταση του cob, του δικτύου για την προώθηση της φυσικής δόμησης, για το πρόβλημα των αστέγων, που εντείνεται με ραγδαίους ρυθμούς λόγω της οικονομικής κρίσης. 

Σύμφωνα με έναν από τους δημιουργούς του δικτύου για την προώθηση της φυσικής δόμησης Κώστα Κοντομάνο, το μόνο που χρειάζεται για να εφαρμοστεί μια τέτοια λύση είναι καλή πρόθεση, καθώς, όπως λέει, με δεδομένο το ελάχιστο κόστος για τα υλικά (χώμα, άχυρα, λάσπη, ξύλα), υπάρχουν εκτάσεις που θα μπορούσαν να διατεθούν για τη δημιουργία ενός τέτοιου οικισμού, αλλά και εθελοντές που μπορούν να βοηθήσουν για την κατασκευή του. 

«Δουλεύουμε πάνω σε μια ιδέα για το πώς μπορεί κανείς να στεγάσει άστεγους ή άτομα με οικονομικά προβλήματα ή μέλη ευπαθών ομάδων. Υπάρχει τρόπος να δημιουργηθούν μαζικά φθηνές κατοικίες, με τη μέθοδο της φυσικής δόμησης, έναν τρόπο οικοδόμησης σπιτιών που όχι μόνο δεν χρησιμοποιεί βιομηχανικά υλικά, αλλά δεν απαιτεί μεταφορές και δεν συνεπάγεται κανένα περιβαλλοντικό κόστος. Μοναδικά υλικά κατασκευής είναι το χώμα, το νερό, οι πέτρες και τα άχυρα, ενώ απαραίτητα εργαλεία, τα ανθρώπινα χέρια» αναφέρει στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο οικονομολόγος κ. Κοντομάνος, ο οποίος το 2004, μαζί με τον φίλο του Στέλιο Γκαγκάρα, αστυνομικό από τη Λάρισα, έφτιαξαν μια ιστοσελίδα με σχετικές πληροφορίες. 

Ο ίδιος επισημαίνει ότι εκτός από την κατασκευή, στην οποία θα μπορούσαν να βοηθήσουν και οι μελλοντικοί κάτοικοι εφόσον εκπαιδευτούν σωστά από την ομάδα του cob, υπάρχουν τρόποι ώστε ένας οικισμός που θα δημιουργηθεί με φυσική δόμηση να είναι και ενεργειακά αυτόνομος, δηλαδή να μπορεί να ζεσταίνεται το χειμώνα και να δροσίζεται το καλοκαίρι με συστήματα που μπορούν να κατασκευαστούν απλά και δεν απαιτούν χρήματα. 

«Τέτοια συστήματα περιγράφονται από τον όρο ‘παθητικά ηλιακά συστήματα’ και είναι σε θέση, με το σωστό βιοκλιματικό και αρχιτεκτονικό σχεδιασμό μιας οικίας, να παρέχουν ενεργειακή αυτονομία και να εξασφαλίζουν ένα χαμηλό ενεργειακό αποτύπωμα, δαπανώντας το ένα τέταρτο της ενέργειας ενός συμβατικού σπιτιού» τονίζει. 

Όπως εξηγεί, ο καθένας έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει ένα παθητικό ηλιακό σύστημα, τοποθετώντας ένα τζάμι που να κοιτά προς στο νότο, όπου υπάρχει μεγάλη ηλιοφάνεια και χτίζοντας έναν τοίχο πίσω από το τζάμι. Ο τοίχος αυτός, με τον αγγλικό όρο trompe, θα λειτουργεί ως θερμοσυσσωρευτής. «Αυτό δεν είναι ούτε κρυφό και ούτε μυστικό και θα μπορούσε να γίνει για να ανακουφίσει τους άστεγους, αντί να τους στοιβάζουμε σε παραγκουπόλεις» λέει χαρακτηριστικά. 

Το θέμα έχει, μάλιστα, προχωρήσει τόσο πολύ που στο διαδίκτυο υπάρχουν διαθέσιμοι πίνακες στους οποίους αναφέρεται πώς μπορεί κανείς να ζεστάνει ένα σπίτι σε κάθε γεωγραφικό μήκος και πλάτος του κόσμου. 

Σύμφωνα με τις σχετικές προδιαγραφές, τα παθητικά ηλιακά συστήματα είναι έτσι σχεδιασμένα ώστε να ζεσταίνουν ένα σπίτι χωρίς σόμπα, ακόμη και σε θερμοκρασίες χειμώνα, με την προϋπόθεση να υπάρχει ηλιοφάνεια. 

Επιπλέον, εκτός από τα παραπάνω συστήματα που αποδίδουν την ενέργεια που παίρνουν από τον ήλιο, υπάρχουν και εκείνα που την αποθηκεύουν για κάποιο δεδομένο χρονικό διάστημα που δεν υπάρχει ηλιοφάνεια. Εκείνα, βέβαια, απαιτούν κάποια χρήματα για την εγκατάστασή τους, διατηρούν όμως και πάλι το χαρακτήρα του χαμηλού ενεργειακού αποτυπώματος. 

Αυτή τη στιγμή, η ελληνική ομάδα του cob βρίσκεται σε επικοινωνία με γαλλική μη κυβερνητική οργάνωση για τη δημιουργία ενός τέτοιου οικισμού σε ένα αφρικανικό χωριό, προκειμένου να στεγαστεί ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού. 

Στόχος του cob παραμένει και η δημιουργία ενός πρότυπου οικισμού, ενεργειακά αυτόνομου με τα χαρακτηριστικά του οικοτουρισμού και με νέες θέσεις εργασίας για όσους επιθυμούν να παράγουν, να καταναλώνουν οι ίδιοι και να διαθέτουν στην αγορά τα προϊόντα που τους περισσεύουν. 

«Έχουμε απευθυνθεί για το σκοπό αυτό στο δήμο της περιοχής, την Περιφέρεια, ακόμη και το υπουργείο Περιβάλλοντος. Μέχρι στιγμής δεν υπήρξε ανταπόκριση, όμως το εγχείρημα είναι απλό στην εκτέλεσή του, μπορεί να έχει εξαιρετικά αποτελέσματα και το μόνο που προϋποθέτει είναι μια πολιτική απόφαση» καταλήγει ο κ. Κοντομάνος.